Bij patiënten met een as afwijking van het been (O-been of X-been) neemt de druk op het kraakbeen tijdens belasting (staan/stappen/lopen/…) aan de binnen- of buitenzijde toe. Een O-been geeft aanleiding tot toename van de druk aan de binnenzijde van de knie en omgekeerd leidt een X-been tot toename van de druk aan de buitenzijde van de knie. Dit kan de oorzaak zijn van pijnklachten gesitueerd over de binnen- of buitenzijde van de knie en leidt bij aanwezigheid van beginnende slijtage tot versnelde toename (tot 8x sneller dan normaal) van de slijtage.
De combinatie van een doorgemaakte meniscectomie (gehele of gedeeltelijke wegname van de meniscus) en O- of X-benen kan klachten veroorzaken zonder de aanwezigheid van slijtage door de verhoogde druk en het ontbreken van het schokdempende effect van de meniscus. Asafwijkingen van de knie kunnen aangeboren zijn ofwel op latere leeftijd ontstaan/toenemen als gevolg van een meniscectomie of gevorderde slijtage uitsluitend gesitueerd aan de binnen of buitenzijde van de knie.
De pijnklachten die ontstaan als gevolg van een asafwijking kunnen op verschillende manieren behandeld worden. Afhankelijk van de ernst van de afwijking en klachten zal in eerste instantie vaak een niet operatieve behandeling gestart worden met behulp van steunzolen of een corrigerende brace kan de knie recht geduwd worden, dit effect is tijdelijk en zal steeds terug verdwijnen wanneer de steunzolen of corrigerende brace niet gedragen wordt.
In geval van onvoldoende effect van de steunzolen of brace; of de wens om deze hulpmiddelen niet continu te hoeven dragen kan een operatieve behandeling worden uitgevoerd waarbij de as-afwijking (kromme benen) gecorrigeerd wordt door middel van een as-correctie (osteotomie). O-benen worden meestal gecorrigeerd op het onderbeen (osteotomie van het onderbeen) in tegenstelling tot X-benen die meestal gecorrigeerd moeten worden op het bovenbeen (osteotomie van het bovenbeen).
Het voordeel van een as-correctie is het behoud van de eigen knie waarbij de eigen ligamenten, meniscus en kraakbeen gespaard kunnen worden. Dit zorgt bij jonge patiënten voor een knie die normaal kan functioneren zonder de typische beperkingen gerelateerd aan prothesechirurgie. De ingreep wordt vooral uitgevoerd bij jongere patiënten of iets oudere patiënten met actieve levensstijl of slechts matige slijtage.
Afhankelijk van de graad van slijtage op het tijdstop van de as-correctie zien we dat het positieve effect van deze ingreep 10 tot 20 jaar blijft bestaan. Indien op oudere leeftijd bij uiteindelijke toename van slijtage toch overgegaan moet worden tot het plaatsen van een prothese kan dit zonder bijkomende beperkingen.
https://www.orthopedieherentals.be/nl/wetenschap-en-congres/esska-afas-osteotomy-consensus-voor-varus-knieen/62/