De ziekte van Dupuytren wordt gekenmerkt door strengen en knobbels in de handpalm. Deze strengen zorgen er vaak voor dat de vinger niet meer volledig kan gestrekt worden.
- De “Ziekte van Dupuytren”, ook wel Dupuytren contracturen genoemd, is een overerfbare aandoening in de palm van de hand, de aandoening is genetisch bepaald en zit aldus in uw erfelijk materiaal.
- Daarnaast is er ook zoiets als een traumatische Dupuytren; door trauma (vaak repetitieve) of chirurgie (bv. voor een springvinger) veroorzaakt. Of de mensen bij wie dit voorkomt een onderliggende aanleg hebben, is niet geweten.
Er ontstaan verdikkingen van de palmaire fascia (dit is het onderhuids bindweefsel van de handpalm met uitlopers tot in de vingers). Dit uit zich als voelbare verdikkingen in de handpalm, welke kunnen gaan van kleine bolletjes tot echte strengen (koorden). Deze strengen zorgen ervoor dat de vinger in de handpalm wordt getrokken en uiteindelijk niet meer volledig kan gestrekt worden. Mensen denken vaak dat dit een aandoening van de buigpezen is doch dit is niet zo. Dupuytren ligt oppervlakkiger, en heeft niets te maken met de flexorpezen.
Wat is de oorzaak?
De precieze oorzaak is tot op vandaag nog niet gekend. Wat men wel weet is dat deze aandoening niet kwaadaardig is. Het onderhuids bindweefsel vertoont wijzigingen: myofibroblast gemedieerde nodulen en collageen opstapelingen ontwikkelen zich in de handpalm, en zullen op termijn de pathogene koord vormen. Het samentrekken (contractuur) van deze koord zorgt dat de vinger progressief buigt en dit zal de handfunctie uiteindelijk belemmeren.
Het probleem komt dikwijls familiaal voor, start meestal na de leeftijd van 40 jaar en ziet men vaker bij mannen (vooral blanken met Noord-Europese voorouders: vikings). Vaak komt deze aandoening aan beide handen voor (studies spreken van 65%).
De ziekte kan traag verlopen, maar sommige mensen hebben een agressievere vorm. De meest ernstige vorm is de “Dupuytren Diathese”, kenmerkend hiervoor zijn:
- vrouwen
- jonge beginleeftijd
- sterke familiale voorgeschiedenis
- aantasting van andere lichaamsdelen: voetzolen (“Lederhosen”), penis (= “Peyronie”)
- dikwijls bij leverziekten tgv alcoholmisbruik
- dikwijls bij epilepsiepatiënten of mensen die soortgelijke medicatie tegen convulsies (= stuipen) moeten innemen
Daarnaast zijn er nog een aantal zaken die regelmatig samengaan met Dupuytren:
- diabetes (= suikerziekte)
- roken
- micro- (drilboor,...) of macrotraumata (breuken,...)
Wat zijn de klachten?
Deze aandoening start meestal thv de handpalm, meer bepaald thv de basis van de ringvinger of de pink. Het eerste teken is dikwijls een knobbeltje of putje thv de handlijn, die het dichtst bij de vingerbasis is. Het duurt vaak maanden tot jaren vooraleer er zich een echte streng vormt. Alle vingers kunnen echter deelnemen in deze aandoening. Meestal merkt men het probleem pas op het moment dat de handpalm niet meer plat op een tafel kan gelegd worden (table top test).
Daarna zullen de vingers stilaan meer en meer naar de handpalm toe buigen (de buiging kan thv de basis van de vinger optreden of in de gewrichtjes van de vingers). De buigpezen worden niet aangetast, de overliggende huid daarentegen vaak wel. Uiteindelijk kan de aandoening dusdanig erg worden dat het doen van gewone alledaagse dingen onmogelijk wordt. Soms kan het zelfs moeilijk zijn om een goede hygiëne van de hand te behouden daar de diepe plooien in de handpalm moeilijk te reinigen zijn.
Wat is de behandeling?
Er is geen curatieve behandeling voor dit probleem. Eender welke behandeling is vaak slechts tijdelijk (soms wel meerdere jaren) en de streng kan steeds terugkomen, of de ziekte kan zich verderzetten op een andere plaats in de hand.
Het was vroeger mogelijk om de strengen in te spuiten met een enzyme dat het collageen in de strengen verzwakt. Eind vorig jaar besloot het Amerikaanse moederbedrijf om de levering van Xiapex in Europa te stoppen. Dit omwille van economische redenen en niet gebaseerd op veiligheids-of doeltreffendheidsproblemen. Behandeling van de ziekte van Dupuytren met inspuitingen is dus niet langer mogelijk in ons ziekenhuis.
Wij volgen de wetenschappelijke evolutie in de behandeling van de ziekte van Dupuytren op en zullen u steeds informeren over de meest aangewezen behandeling.
Bij een operatieve ingreep kunnen we het Dupuytren weefsel wegnemen. Meerdere vingers en meerdere gewrichten kunnen in 1 operatie worden behandeld. Men moet echter steeds rekening houden met het feit dat ook hier, zelfs bij een volledig gelukte ingreep, het probleem kan terugkomen in dezelfde of in de andere vingers. Heelkundig ingrijpen is aangewezen bij een progressieve (steeds erger wordende) buiging van de vingers in de handpalm. Op zich kan een operatieve indicatie worden gesteld van zodra de hand niet meer plat op tafel kan worden gelegd.
Een knobbeltje wordt een indicatie voor een operatie indien het de normale handfunctie verstoord, meestal door lokale pijn. Wanneer de contractuur zich ter hoogte van het gewricht aan de basis van de vinger bevindt, kan een operatie vaak een volledig herstel geven.
Indien echter ook de gewrichtjes van de vingers zelf betrokken zijn in de contractuur, is het herstel van strekken meestal niet volledig. Het resultaat neemt evenredig af met de duur dat de strekbeperking (extensiedeficit) bestaat; met andere woorden, hoe langer u de vinger niet meer helemaal gestrekt krijgt, hoe groter de kans dat ook een operatief ingrijpen deze strekking niet volledig kan herstellen.
De ingreep gebeurt doorgaans via daghospitaal (’s morgens opname en ’s avonds, na het ontslag, terug naar huis). Bij belangrijke afwijkingen kan er beslist worden u gedurende 1 dag en overnachting op te nemen. Doorgaans wordt enkel de verdikte streng weggenomen waarbij de huid vervolgens terug kan worden gesloten. Indien de contractuur reeds lang bestaat, kan het zijn dat na herwinnen van het strekken, er te weinig huid is. De optie bestaat dan uit de wonde open te laten en secundair te laten opgroeien, of het plaatsen van een full thickness huidgreffe (meestal genomen thv. de elleboogplooi). Huidgreffes worden ook geplaatst als de huid door de onderliggende ziekte te fel is aangetast, of bij een zoveelste recidief. De ingreep gebeurt doorgaans onder volledige narcose. Op die manier kunnen we de garrot (de knelband die de bloedleegte in de arm voorziet) veilig lossen, alvorens de wonde te sluiten. Zo kunnen eventuele kleine bloedinkjes gestelpt worden alvorens de huid te sluiten. Dit geeft een sneller herstel.
Mogelijke complicaties
- Injectie met collagenase:
Bij het manipuleren van de vinger kan de huid soms scheuren. Op zich is dit niet onmiddellijk een probleem daar u na de behandeling toch enkele dagen een verband dient te dragen, in welke tijd deze huidlaceratie heelt. Als de techniek niet nauwgezet kan worden uitgevoerd, bv door complexiteit van de streng, is er steeds een risico dat het product te diep, of naast de streng wordt ingespoten (of doorsijpelt) waardoor respectievelijk de buigpees of de gevoelszenuw kan worden gekwetst. In dit geval dient uw chirurg deze pees of zenuw operatief te herstellen.
- operatief herstel:
Zoals bij elke ingreep bestaat de kans op bloeding of infectie. Meer specifiek kan tijdelijk aan een zijde van een vinger voorbijgaande voosheid optreden. Dit komt doordat de gevoelszenuw vaak in de Dupuytren streng is ingebed en hieruit dient te worden vrijgemaakt. Het aanraken of opzij houden van deze zenuw is vaak voldoende om tijdelijk uit te vallen. Bij heringrepen is het risico op dergelijke complicatie groter.
Nazorg
De nazorg hangt in belangrijke mate af van de ernst van de aandoening. Er bestaat geen standaard behandeling voor de ziekte van Dupuytren en zowel de behandeling als nazorg zullen dus op maat van uw probleem worden aangepast. Hieronder wordt een algemeen overzicht gegeven:
- streng zonder strektekort: vingers worden vrijgelaten zodat u dadelijk kan beginnen te oefenen
- uitgesproken contractuur met buiging van de vinger(s): er volgt meestal een gips (met een wisselende draagduur) waarin de vingers recht gehouden worden, daarna krijgt u een spalk die gedurende de eerste 2 weken ’s nachts continu en overdag afwisselend (dwz 2 uur uit, 2 uur aan) gedragen moet worden. De volgende 2 weken dient de spalk dan nog enkel ’s nachts gedragen te worden.
- uitgesproken aantasting van de huid: in sommige gevallen is het dan onmogelijk de wonde te sluiten, maar mits een goede dagelijkse wondzorg door de huisarts en thuisverpleging groeit deze toch langzaam toe (10-14 dagen). Is het defect in de huid toch te groot, dan kan er een huidgreffe geplaatst worden.
- Bij recidieven (herval) en bij zeer flinke contracturen moet soms het zieke overliggende deel van de huid worden verwijderd en vervangen worden door een huidgreffe uit de pols- of elleboogplooi. Ook hier wordt er dan een gipsverband aangelegd om de greffe te beschermen.