Hallux valgus

Wat?

Een hallux valgus betekent eigenlijk letterlijk “scheve grote teen”. Hallux is de Latijnse benaming voor ‘grote teen’. Bij een hallux valgus gaat de grote teen in de richting van de kleine teen groeien (= valgus). Hierdoor ontstaat er aan de binnenzijde van de basis van de grote teen een benige knobbel (= bunion). Deze knobbel ontstaat door het naar binnen groeien van het middenvoetsbeentje van de grote teen. Het gewrichtje waarrond het allemaal te doen is noemt men het MTP (=metatarso-phalangeaal) gewricht. Naast gewrichtsveranderingen, zijn er ook afwijkingen ter hoogte van de weke delen. Zo zien we een uitrekking van het kapsel, de ligamenten en de spieren aan de binnenzijde en het inkrimpen/samentrekken van de structuren aan de buitenzijde van het MTP-gewricht.

Er vormt zich een pijnlijke knobbel aan de binnenkant van de grote teen. Hierop kan een ontsteking ontstaan door druk van de schoen. Daarnaast gaat de grote teen, door de scheefstand, druk geven op de kleinere tenen, met vorming van hamertenen tot gevolg. Bij een lang bestaande hallux valgus, stijgt ook het risico op artrose in het gewricht.

Bij een hallux valgus gaat de hoek tussen het eerste en tweede middelvoetsbeentje groter worden: de middelvoetbeentjes waaieren als het ware open (zie rode pijl fig 2). De grote teen zelf zakt scheef naar de kleinere tenen toe (zie blauwe pijl fig 2). Zo krijgt u een bredere “spreidvoet”.

Ontstaan hallux valgus

Het exacte ontstaan mechanisme van hallux valgus is nog niet volledig gekend maar verschillende factoren spelen een rol waaronder erfelijkheid, stand afwijkingen van de voet (platvoet), gewricht hypermobiliteit, contractuur van de kuitspier en te nauwe schoenen. De frequentie van hallux valgus bij vrouwen is 9-maal hoger dan bij mannen. Dit kan deels door erfelijke factoren verklaard worden (uit studies is gebleken dat 60% van de gevallen erfelijk zijn) maar ook de modieuze vrouwenschoen is hiervoor mede verantwoordelijk. Uit een studie blijkt dat damesschoenen gemiddeld 2cm te smal zijn voor de voet alsook het frequent voorkomen van een te hoge hak. De druk op de voorvoet neemt op deze manier toe wat ook de kans op een hallux valgus doet toenemen.

We onderscheiden 2 vormen:

• de juveniele hallux valgus, indien hij ontstaan is voor of tijdens de puberteit
• de adulte hallux valgus, indien hij later ontstaat.

Symptomen

• Pijn aan de benige knobbel. De bunion begint te ontsteken (bursitis of slijmbeursontsteking) en wordt vuurrood en zeer pijnlijk. De grootte van de bunion is niet steeds bepalend voor de graad van pijn die men heeft, zo kunnen mensen met een relatief kleine bunion veel pijn hebben en niet meer in staat zijn om nog op een comfortabele manier schoenen te dragen.
• Pijn ter hoogte van het gewrichtje aan de basis van de teen.
• Pijn boven/onder de 2de teen.
• Het esthetische aspect: het uitzicht van de voet of beperkte schoenkeuzes.

Behandeling

Er is geen preventieve behandeling voor hallux valgus mogelijk. Er worden speciale apparaatjes verkocht die preventief zouden werken, maar jammer genoeg blijkt dit weinig te helpen.

Aanvankelijk proberen we steeds het probleem aan te pakken zonder operatie (= conservatief), er zijn dan 3 punten waarop we kunnen ingrijpen:

• Schoenaanpassingen
• Steunzolen
• Nachtspalken

Schoenaanpassingen

Het vermijden van smalle schoenen en hoge hakken (liefst minder dan 3 cm).
Probeer steeds schoenen aan te schaffen die vervaardigd zijn uit zacht leder, en laat indien mogelijk de schoen uitrekken over de bunion. Let er ook steeds op dat er geen naad is ter hoogte van de bunion (dit geeft irritatie).
In uitgesproken gevallen kan er steeds gedacht worden aan het laten maken van schoenen op maat ((semi-)orthopedische schoenen

Steunzolen

Steunzolen zijn zeker aan te raden in het geval dat er ook platvoeten (= pes planus) of pijnklachten ter hoogte van de bal van de voet (= metatarsalgieklachten) aanwezig zijn. Opgelet: Steunzolen verkleinen op hun beurt de plaats in de schoen!

Nachtspalken

Het is belangrijk om te weten dat nachtspalken de aandoening niet corrigeren. Bij de juveniele vorm van hallux valgus kunnen er spalken gebruikt worden om een verergering minder snel te laten evalueren.

Wij raden ook aan om de achillespees frequent te rekken. Vaak wordt een verkorte achillespees vastgesteld.

Operatieve behandeling

Er zijn 2 grote redenen voor een operatie:

• De pijnlijke hallux valgus die niet verbetert met de bovenstaande niet-operatieve behandeling.
• De weinig pijnlijke, maar snel toenemende hallux valgus.

Louter esthetische redenen zijn voor ons geen indicatie voor deze operatie.

Belangrijk om te weten is dat er geen zogenaamde “standaardoperatie” is voor de hallux valgus. De aangewende methode zal onder andere afhangen van eventuele onderliggende anatomische afwijkingen zoals artrose, de ernst (gradatie) van de afwijking, de leeftijd en het activiteitsniveau van de patiënt.

We kunnen de ingrepen indelen in 4 grote groepen, waarbij vaak combinaties gemaakt worden van deze technieken.

• Het herstellen van de weke delen: dit is vooral het corrigeren van de uitgetrokken/ingekrompen structuren rond het MTP-gewrichtje.
• Osteotomie: dit is het gecontroleerd doorzagen van het middenvoet been en/of het teenkootje van de grote teen, waarna dit wordt rechtgezet en gefixeerd met schroefjes en/of een kram.
• Arthrodese: is het vastzetten van het MTP-gewricht in de juiste positie. Door het kraakbeen te verwijderen en het gewricht te fixeren met schroeven of een plaatje, zal het bot in deze gecorrigeerde positie aan elkaar groeien.
• Arthroplastie: verwijderen van het MTP-gewrichtje.

Hoe verloopt de operatie?

Voor de operatie krijgt u een plaatselijke verdoving, een popliteusblok. Dit is een prik in de kniekuil waardoor er een optimale lange pijnstilling achteraf kan voorzien worden. Deze techniek wordt meestal gecombineerd met een narcose of ruggenprik. Deze verdoving blijft gedurende ongeveer 24u nawerken: ook na de ingreep heeft u hiermee dus een goede pijncontrole. De ervaring leert dat deze verdoving ook op lange termijn helpt om de pijn te onderdrukken. Reeds snel na de ingreep starten we pijnstillers op, ook al heeft u dan nog geen pijn. Hierdoor zullen we de pijn voor zijn als het blok is uitgewerkt na 24 uur. Als de pijn onder controle is en het blok uitgewerkt is kan u geleidelijk de pijnstillers afbouwen.

Operatieduur

• Ongeveer 45 minuten
• U verblijft wel langer in het operatiecomplex (2 à 3u) voor de voorbereiding en het ontwaken in de ontwaakzaal.

Moment van ontslag

• Bij een dagopname mag u in de loop van de namiddag naar huis nadat de arts uw toestand beoordeeld heeft.
• Bij een verblijf voor 1 nacht is het ontslag gepland om 10u in de voormiddag de dag na de ingreep.

Nazorg

• Eens u op de kamer bent, controleren we regelmatig uw parameters, d.w.z. bloeddruk, pols en temperatuur. Ook het gevoel, de bloedcirculatie en de beweging van uw benen volgen we op. Het verband wordt ook gecontroleerd op bloedverlies.

Als u geen directe hulp hebt thuis of u kan niet met krukken stappen, blijft u best een nachtje in het ziekenhuis. Voor wie met krukken overweg kan, kan de ingreep gebeuren in dagziekenhuis.

Het verloop na de ingreep hangt af van de gekozen techniek. In sommige gevallen krijgt u een voetgipsje voor een 10tal dagen. Hierop mag u niet steunen. Na 10 dagen wordt dit gips verwijderd en krijgt u een verband schoen waarop u mag beginnen belasten.

In andere gevallen krijgt u onmiddellijk deze schoen. Eens de verdoving uitgewerkt is, mag u dan beginnen stappen met deze schoen: deze schoen heeft een stijve zool, die de voorvoet ontlast. U steunt dus enkel op de hiel. Deze schoen is bedoeld om ervoor te zorgen dat u voldoende mobiel bent om voor uzelf te zorgen. Langdurig staan of stappen is echter absoluut uit den boze! Zeker de eerste 2 weken moet u zoveel mogelijk rusten met de voet in hoogstand en regelmatig ijs aanbrengen.

Na de ingreep

Controleraadpleging

• Na 10 dagen komt u de eerste keer op controle. Op dat moment wordt de wond gecontroleerd, eventueel de hechtingen verwijdert en eventueel gipswissel. Er wordt dan ook een eerste radiografie genomen om de stand van de teen te beoordelen (voorschrift wordt meegegeven bij ontslag uit het ziekenhuis).
• 2de controle is op 6 weken na de ingreep.

Gips / speciale schoen

• Eventuele gips type “Wood-cast” (wordt aangelegd in de operatiezaal): 10 dagen met steunverbod
• Bij steunverbod verplaatst u zich met krukken of looprekje
• Afhankelijk van het type ingreep krijgt u nadien een gesloten loopgips of loopschoen
• Indien u geen gips heeft, krijgt u een speciale verbandschoen. Als de verdoving is uitgewerkt mag u geleidelijk volledig doorsteunen met de speciale schoen.

Medicatie

• Pijnmedicatie: wordt u voorgeschreven bij het ontslag
• Antistollingsmedicatie: Clexane

Wat verwachten na een Hallux Valgus ingreep?

• Sport: wandelen, zwemmen en fietsen mogen geen problemen meer geven vanaf 6 weken na de ingreep. Loopsporten mogen voorzichtig worden opgebouwd 3 maanden na hallux valgus correctie. Na een artrodese is het mogelijk dat loopsporten niet meer lukken.
• Autorijden: meestal opnieuw mogelijk na 6 tot 8 weken.
• Werken is afhankelijk van het beroep:
  • Een zittend beroep met licht werk kan na 4 weken hervat worden.
  • Het zwaardere lichamelijke werk pas na 12 weken.

De arts beslist wanneer de werkhervatting mogelijk s. U zult hier na de eerste controle raadpleging het nodige advies over krijgen.

De belangrijkste klacht na voetchirurgie is langdurige zwelling. De voet zwelt heel gemakkelijk, zeker als u onvoldoende rust en hoogstand in acht neemt. De behandeling van zwelling is voldoende rust, hoogstand, ijsapplicatie en eventueel een steunverband. Als de teen nog stijf is na 6 weken of er nog veel zwelling aanwezig is zal u soms naar de kinesist doorverwezen worden om u te helpen met de verdere revalidatie.

Mogelijke complicaties

Zoals bij elke heelkundige ingreep kunnen er mogelijks algemeen voorkomende complicaties optreden zoals:

• Infectie
• Nabloeding
• Thromboflebitis: om dit te voorkomen krijgt u spuitjes in de buik (“flebietspuitjes”).

Meer specifieke complicaties voor deze ingreep kunnen zijn:

• Terugkeren van de hallux valgus (recidief): dit is meestal een gevolg van een onvoldoende correctie tijdens de operatie of het dragen van verkeerd schoeisel na de ingreep
• Hallux varus: de grote teen wijst nu weg van de kleine teen (naar binnen toe), dit is een gevolg van een overcorrectie
• Verkorting van het middenvoetsbeentje van de grote teen, eventueel een dorsiflexie (dit is het naar boven buigen van de grote teen).
• Zwelling van de voet: komt zeer vaak voor en zal meestal 2 tot 4 maanden aanhouden. Meestal neemt de zwelling door de dag wat toe maar verdwijnt weer bij rust in hoogstand. Soms is kinesitherapie nodig met lymfedrainage.
• Non-union: het niet aan elkaar groeien van het gecorrigeerde bot. Door te stoppen met roken voor de ingreep, verkleint u dit risico in belangrijke mate!

Instructiefilmpje revalidatie Hallux Valgus

De voet-unit van Orthopedie Herentals ontwikkelde een instructie-filmpje om mensen die een hallux valgus  van de voet ondergaan zo goed mogelijk te informeren over de nazorg.

PROMs – Kwaliteitsopvolging

Patient Reported Outcome Measures (Proms) zijn eenvoudige vragenlijsten voor patiënten om de effectiviteit van uw medische behandeling te meten. Binnen ons ziekenhuis trachten wij de kwaliteit van zorg te optimaliseren. Excellente zorg verlenen is belangrijk, maar minstens even belangrijk is de kwaliteit van leven na uw ingreep. Dit betekent dat wij er alles aan willen doen om uw functioneel niveau zodanig te herstellen zodat u opnieuw zoveel mogelijk kunt wat u voor de ingreep allemaal deed (beroep, sport en hobby).

Gedurende de komende maanden wordt u een aantal keren gevraagd een digitale vragenlijst in te vullen. Dit gebeurt één keer voor de operatie op de raadpleging aan de computers van de ‘PROMs Corner’ en vervolgens ontvangt u een aantal keren na de operatie een vragenlijst thuis per e-mail. Deze kwaliteitsopvolging is een essentieel onderdeel van uw behandeling en werd nauwgezet opgesteld om uw herstel maximaal te kunnen monitoren. Daarnaast kunnen wij met uw resultaten continu de kwaliteit van onze zorg verbeteren.

U kan u inloggen via de volgende link. U moet steeds uw patiënten nummer invullen in het systeem. Deze nummer kan u terugvinden op uw patiënten klever.

Vragen?

Neem gerust contact met ons op als u vragen of opmerkingen heeft over dit onderzoek. Wij vinden het belangrijk dat alles duidelijk is en naar wens verloopt. Wij zijn bereikbaar via e-mail: proms.orthopedie@azherentals.be.